Τρίτη 26 Φεβρουαρίου 2013

Απόκριες και πολιτική 18+



Θα μου πείτε τι σχέση μπορεί να έχει η πολιτική με τα έθιμα των Αποκριών.

Μα φυσικά και έχουν μεγάλη σχέση καθώς μέσω των αναθεματισμένων παραδοσιακών εορτασμών η Ελληνική ψυχή διαχρονικά εξέφραζε τις σταθερές της απόψεις για κάθε μορφή αντι-λαϊκής εξουσίας, είτε πολιτικής είτε θρησκευτικής όπως διαπιστώνουμε και από το παρακάτω γνωστό άσμα (εντελώς pagan ύμνος).

Ο Γιάνναρος επόθανε
Ο Γιάνναρος επόθανε κι ήφησε διαθήκη
να μην τον θάψουν σ’ εκκλησιά μήτε σε μοναστήρι, 
μονάχα να τον θάψουσι πάνω σε σταυροδρόμι 
ν’ αφήσουν και την πούτσα του τρεις πιθαμές απάνω, 
για να περνά ο βασιλιάς να δένει τ’ άλογό του. 
Τρεις καλογριές τ’ ακούσασι και παν να τονε (δ)ούσι. 
Η πρώτη φέρνει το κερί κι άλλη το λιβάνι, 
κι η τρίτη ξεβρακώνεται να πα’ να κάτσει απάνω.


Φυσικά τα λέμε από κοντά στην Αγία Άννα και φέτος.



Για περισσότερα δείτε και το περσινό επετειακό "Οι χριστιανοί καρνάβαλοι σε περίοδο κρίσης

Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2013

Εορτή πένθιμος Αθήνησιν...


φέροις δε Πρωτογενείας άστει γλώσσαν, ιν' αιολοβ'ρεντα Διός αίσα
Πύρρα Δευκαλίων τε Παρνασσού καταβάντε δόμον έθεντο πρώτον,
άτερ δ' εύνας ομόδαμον κτισσάσθαν λίθινον γόνον.λαοί δ' ονύμασθεν.
εγειρ' επέων σφιν οίμον λιγύν, αίνει δε παλαιόν μεν οίνον, άνθεα δ' ύμνων νεωτέρων.
λέγοντι μαν χθόνα μεν κατακ'λύσαι μέλαιναν ύδατος σθένος, 
αλλά Ζηνός τεχναις ανάπτωτιν εξαίφνας άντλον ελείν. 
Κείνων δ' έσαν χαλκάσπιδες υμέτεροι προγόνοι αρχάθεν, 
Ιαπετιονίδος φυτ'λας κούροι κοράν και φερτάτων Κρονίδαν. 'Πίνδαρος Ολυμπιόνικος 9'

Είθε δε φέροις την γλώσσαν εις το άστυ της Πρωτογενείας, 
όπου κατά βούλησιν του ποικιλοβρόντου Διός 
Πύρρα και Δευκαλίων εκ του Παρνασσού καταβάντες πρώτον ωκοδομήσαντο οίκον,
άνευ δε συνουσίας εκτήσαντο εκ λίθων ανθρώπους, του αυτού αυτοίς δήμου.
Ούτοι δε ένελα της γενέσεως λαοί ωνομάσθησαν. Άνοιξον λιγυράν οδόν επών. 
επαίνει δε οίνον παλαιόν μεν, ζήτει δε άνθη ύμνων νεωτέρου τρόπου.
Λέγουσιν ουν,οτι την μέλαιναν γην κατέκλυσε πλησμονή ύδατος.
αλλά τέχνη του Διός το πλημμυρήσαν ύδωρ αίφνης παλιν ανερροφήθη. 
Εξ εκείνων δε οι υμέτεροι χαλκάσπιδες πρόγονοι ήσαν, 
εξ αρχής παίδες της Ιαπετονίδος φυλής εκ θυγατέρων αρίστων Κρονίδων.
'Απόδοση: Κ. Κλεάνθους (1886)'



Ο μύθος του κατακλυσμού του Δευκαλίωνα (το 1529 σύμφωνα με το Πάριο Χρονικό) είναι γνωστός. Ο Δίας θυμωμένος με το χάλκινο γένος αποφάσισε να το εξαφανίσει με έναν κατακλυσμό. Επειδή όμως το ανθρώπινο είδος έπρεπε να επιβιώσει, ο θεός επέλεξε να σωθούν η Πύρρα και ο Δευκαλίωνας  ώστε να γίνουν οι γενάρχες της νέας αρχής.

ἔστι δὲ ἀρχαῖα ἐν τῷ περιβόλῳ Ζεὺς χαλκοῦς καὶ ναὸς Κρόνου καὶ Ῥέας καὶ τέμενος <Γῆς> [τὴν] ἐπίκλησιν Ὀλυμπίας. ἐνταῦθα ὅσον ἐς πῆχυν τὸ ἔδαφος διέστηκε, καὶ λέγουσι μετὰ τὴν ἐπομβρίαν τὴν ἐπὶ Δευκαλίωνος συμβᾶσαν ὑποῤῥυῆναι ταύτῃ τὸ ὕδωρ, ἐσβάλλουσί τε ἐς αὐτὸ ἀνὰ πᾶν ἔτος ἄλφιτα πυρῶν μέλιτι μίξαντες.

Οι Αθηναίοι, όπως μας υπενθυμίζει και ο Πλούταρχος στο παραπάνω απόσπασμα, τιμούσαν τους νεκρούς του κατακλυσμού την τρίτη ημέρα των Ανθεστηρίων με τα Υδροφόρια

Υδροφορία: εορτή πένιμος Αθήνησιν επι τοίς εν τω κατακλυσμώ απολομένοις


Σχημάτιζαν μια πομπή και κουβαλώντας υδρίες έφταναν στο χάσμα δίπλα στο ιερό της Γής απ' όπου αποτραβήχτηκαν τα νερά του κατακλυσμού, και εκεί έριχναν ως χοή το ύδωρ για τους νεκρούς.

 11 Ανθεστηριώνος, πρώτη ημέρα των Ανθεστηρίων έχουμε σήμερα (μέχρι το βράδυ). Βέβαια ελάχιστοι είναι οι σημερινοί Αθηναίοι οι οποίοι τιμούν τους νεκρούς του κατακλυσμού όπως έκαναν οι πρόγονοι τους για χιλιάδες(;) χρόνια.  Ο καιρός είπε να προλάβει αυτούς τους ελάχιστους, ο πατέρας θεών και ανθρώπων διέταξε και οι ουρανοί άνοιξαν με μια σπάνια σε ποσότητα βροχή η οποία τίμησε με τον καλύτερο τρόπο τους παλαιούς χαμένους.

Το χάσμα της Γής κοντά στο ναό του Ολυμπίου Διός (το οποίο ιερό κατά τον μύθο ίδρυσε ο Δευκαλίων) δεν έχει βρεθεί, μάλλον η γή αποφάσισε να το κλείσει όταν πάψαν οι χοές, έτσι οι τεράστιες ποσότητες νερού σήμερα δεν είχαν που να πάνε, χώμα ελεύθερο κάτω από τα τσιμέντα δεν υπάρχει, ρίζες να συγκρατούν το νερό στα βουνά ούτε, οπότε η Αθήνα πλημμύρισε. Βέβαια, δεν μιλάμε για κατακλυσμό τάξης Δευκαλίωνα, δεν έχει πάρει ακόμα την απόφαση ο Δίας πως και το σιδηρούν γένος είναι για τα μπάζα και καλύτερα να εξαφανιστεί, αλλά ένας χαμός έγινε.

στένω σε, πάτρα, και τάφους Ατλαντίδος
δύπτου κέλωρο, όςποτ' εν ραπτώ κύτει,
οποία πόρκος Ιστριεύςτετρασκελής,
ασκώ μονήρης αμφελυτρώσα δέμας
Ρειθυμνιάτης κέπφος ώς ενήξατο,
Ζήρυνθον άντρον της κυνοσφαγούς θεάς
λιπών, ερυμνόν κτίσμα Κύρβαντων Σάον,
οτ' ημάθυνε πάσαν ομβρήσας χθόνα
Ζηνός καχλάζων νασμός. οι δε προς πέδω
πύργοι κατηρείποντο, τοι δε λοισθίαν
νήχοντο μοίραν προύμμάτων δεδορκότες.
φηγόν δε και δρύκαρπα και γλυκύν βότρυν
φάλλαι τε και δέλφινες αι τ' επ αρσένων
φέρβοντο φώκαι λέκτρα θούρωσαι βροτών

Λυκόφρων 'Αλεξάνδρα'
...Και οι πύργοι τους ισοπεδώθηκαν στο έδαφος, και οι άνθρωποι ξεκίνησαν να κολυμπούν, βλέποντας μπροστά στα μάτια τους τον τελικό χαμό τους....

Άρχισαν πάλι στα κανάλια και που είναι το κράτος, και πωπωπω ο Ιλισσός ξεχείλισε και βοήθα Παναγιά πλημμύρισαν τα υπόγεια των καημένων ανθρώπων.

Θύματα δεν είχαμε, οπότε νομίζω δικαιολογούμαι να νοιώθω μια άγρια χαρά (πριν ιδιωτικοποιήσουν τα ύδατα της Γης), σε μια από αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις όπου η Φύσις δείχνει την ανόθευτη δύναμη της. Αμόλυντη πάντα από την ανθρώπινη βλακεία.


Θυμήθηκα και την εξαιρετική ταινία το Σμαραγδένιο Δάσος (δείτε την οπωσδήποτε), καθώς δεν χρειάζεται να είμαστε προφήτες για να ξέρουμε, πως θα έρθει η ώρα που οι θεοί θα διεκδικήσουν ξανά τον χώρο, από το τεχνητό περιβάλλον/γυάλα με το οποίο σαν χρυσόψαρα έχουμε περιβάλει τον εαυτό μας.

Ελπίζω πριν γίνει αυτό, η Γη να μας κάνει την χάρη να έχει ανοίξει πάλι το αρχέγονο χάσμα που τράβαγε τα νερά. Μέχρι τότε, οι έστω ελάχιστοι ας θυμούνται, και μεθαύριο, ας κάνουν μια χοή ύδατος, για τους νεκρούς του μεγάλου κατακλυσμού, από τον οποιο ξεπήδησε η γενιά μας.

Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου 2013

3o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ


Οπως ίσως διαφαίνεται από τα περισσότερα γραπτά μου, Επικούρειος δεν είμαι, όμως το συγκεκριμένο συμπόσιο, το οποίο μέχρι στιγμής αποτελεί την μόνη περίπτωση προώθησης Ελληνικής φιλοσοφικής σχολής από την βάση, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και κάθε χρόνο και καλύτερο. Επίσης αποτελεί σοβαρή παρακαταθήκη σαν έργο και απόδειξη του τι μπορεί να πραγματοποιηθεί όταν υπάρχει συνέπεια, σοβαρότητα και αγάπη για την παράδοση.


Πρόγραμμα
Σάββατο 9 Φεβρουαρίου 2013
17.00-17.15 Έναρξη συμποσίου Αθανάσιος Ζούτσος, Δήμαρχος Παλλήνης
17.15-17.30 Χαιρετισμοί
Κήπος Αθηνών - Γιώργος Μπακογιάννης
Κήπος Θεσσαλονίκης - Αντώνης Μπιλίσης
Κήπος Σίδνεϊ - Άννα Κυρίτση
Πολιτιστικός Σύλλογος Η ΠΗΓΗ - Εφημερίδα "Φωνή του Γέρακα" - Δέσποινα Δαλιάνη - Βακάλη
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ Παρουσίαση: Κάτια Κρέτση
17.30-17.35 Επικούρου Εγκώμιo απαγγελία, Γιώργος Κλώνης - βιολί, Μανώλης Ζαραφωνίτης
17.35-17.45 Επικούρου Βίος Κάτια Κρέτση
17.45-18.20 Ενότητα Α: ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ
17.45-18.05 Κανονικόν-Φυσικόν-Ηθικόν: Η Επικούρεια φιλοσοφία Γιώργος Μπακογιάννης
18.05-18.20 Η επικούρεια τέχνη του να ζεις σαν θεός ανάμεσα σε ανθρώπους Δημήτρης Άλτας
18.20-18.35 Διάλειμμα
18.35-18.50 Μουσικό Ανθολόγιο Μάριος Στρόφαλης
18.50-20.30 Ενότητα Β: ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ
18.50-19.05 Δικαιοσύνη και Κοινωνικό Συμβόλαιο Λεωνίδας Αλεξανδρίδης
19.05-19.20 Αντιμετώπιση των φόβων για τους θεούς και το θάνατο Κωνσταντινιά Πέτρου
19.20-19.30 Φιλία και Κήπος Γιώργος Καπλάνης
19.30-19.45 Διάλειμμα
19.45-20.00 Απόσπασμα από την ταινία «Αρκεί να φαίνονται ωραία» Θεόδωρος Μαραγκός
20.00-21.00 Ενότητα Γ: Η ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ
20.00-20.15 Ο Επίκουρος στα ελληνικά ιστορικοφιλοσοφικά έργα του 19ου αιώνα Ηλίας Τεμπέλης
20.15-20.30 Καθηγητής Χαράλαμπος Θεοδωρίδης: Ο πρώτος Επικούρειος στη σύγχρονη Ελλάδα
  Τάκης Παναγιωτόπουλος
20.30-21.00 Συζήτηση Συντονιστής: Αντώνης Μπιλίσης
21.30 Συμπόσιο σε ταβέρνα
Κυριακή 10 Φεβρουαρίου 2013Η ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ Παρουσίαση: Κάτια Κρέτση
10.00-10.40 Ενότητα Δ: ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
10.00-10.10 Μητρόδωρος ο Λαμψακηνός, ο επικούρειος φιλόσοφος Μπάμπης Πατζόγλου
10.10-10.20 Οι γυναίκες ως ισότιμα μέλη του Κήπου Ουρανία Κουτούλα
10.20-10.30 Λουκιανός ο Σαμοσατεύς, ένας συνήγορος του Επίκουρου Αρχοντία Λιοντάκη
10.30-10.40 Η κοινωνική λειτουργία της τέχνης κατά τον επικούρειο ποιητή Λουκρήτιο
Δημήτρης Πανταζίδης
10.45-11.00 Διάλειμμα
11.00-11.15 Μουσικό Ανθολόγιο Νίκη Τριπύλα
11.15-13.00 Ενότητα Ε: Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
11.15-11.30 Γιατί ο Επίκουρος μπορεί να μας βοηθήσει να λύσουμε τα σύγχρονα παγκόσμια
προβλήματα
Stuart Pickering
11.30-11.40 Πιερ Γκασσαντί, ο αναβιωτής της Επικούρειας φιλοσοφίας Χρήστος Γιαπιτζάκης
11.40-11.50 Η θέση της Επικούρειας λογικής στη σύγχρονη επιστημονική και κοινωνική αντίληψη
Μαίρη Σταματιάδου
11.50-12.00 Περί τέχνης Γιώργος Μεταξάς
12.00-12.10 'Η φανταστική επιβολή της διανοίας και στην τέχνη Ασπασία Παπαδοπεράκη
12.10-12.20 Ερωτας, συνουσία, γάμος. Μιά επικούρεια προσέγγιση Μάριος Πετρίδης
12.20-13.30 Γενική Συζήτηση - Αποτίμηση του Συμποσίου Συντονιστής: Γιώργος Μπακογιάννης

Πέμπτη 7 Φεβρουαρίου 2013

gracias españoles por recordándonos

Μόλις είδα το συγκινητικό βιντεάκι με τίτλο "Ευχαριστούμε Ελλάδα, η κληρονομιά μας" το οποίο σκάρωσαν κάποιοι Ισπανοί φοιτητές με τους καθηγητές τους και το οποίο φαντάζομαι σύντομα θα κάνει θραύση.



Νομίζω το νόημα είναι κατανοητό ακόμα και για όσους δεν γνωρίζουν ισπανικά. Τα παιδιά αυτά βασιζόμενα κυρίως στα ελληνικά γλωσσικά δάνεια, τα οποία προφανώς φέρουν και το αρχικό περιεχόμενο των εννοιών που ανέπτυξε ο Ελληνικός πολιτισμός, ευχαριστούν την Ελλάδα για την πολιτισμική της παραγωγή η οποία πια είναι μέρος της καθημερινής ζωής του πολιτισμένου κόσμου.

Νομίζω πολύ πιο συγκινητικό όταν υπάρχει μια τέτοια αυθόρμητη αναγνώριση από τους τρίτους παρά όταν αυτή απαιτείται από κάποιους που ίσως δεν την αξίζουν.
Συγκινητικό επίσης αν αναλογιστούμε το μέγεθος του μεγαλείου αυτού των προγόνων μας το οποίο 16-22 αιώνες μετά,  ακόμα λάμπει εξ αντανακλάσεως πάνω μας.

Δυστυχώς όμως προβλέπω το βιντεάκι να κάνει θραύση στην Ελλάδα για τους λάθος λόγους καθώς θα θρέψει για άλλη μια φορά τον μίζερο και ατελέσφορο "εθνικισμό" ανθρώπων που όχι μόνο δεν έχουν καμιά σχέση με την Ελλάδα την οποία οι Ισπανοί ευχαριστούν αλλά και καμιά πρόθεση να της μοιάσουν.

Στην πραγματικότητα θα πρέπει να μας προβληματίσει γιατί τα μόνα πράγματα για τα οποία μας ευχαριστούν πάντα, γιατί τα μόνα πράγματα τα οποία πάντα κοιτάμε να χρεώσουμε, γιατί τα μόνα πράγματα τα οποία μας κάνουν περήφανους (εκτός από το Γιούρο), γιατί τα μόνο πράγματα που μέχρι σήμερα μας σώζουν σε σχέση με τους περισσότερους ξένους δεν είναι πράγματα που φτιάξαμε εμείς, αλλά μια κληρονομιά τόσο δική μας όσο και των Ισπανών ή των όποιων άλλων σήμερα στον σύγχρονο κόσμο την αναγνωρίζουν και την καλλιεργούν.

Και μάλιστα από όλους αυτούς τους κληρονόμους, εμείς συνήθως συμπεριφερόμαστε σαν τους χειρότερους και πιο άξεστους που δεν ξέρουν τι να κάνουν με τον θησαυρό που τους άφησαν οι προηγούμενοι. Όχι μόνο καθημερινά αρνούμαστε να τον πλουτίσουμε με έργα δικά μας αλλά κάνουμε και ότι μπορούμε για να μην έχουμε ούτε καν σχέση μαζί του. Φυσικά δεν αναφέρομαι στα όποια υλικά κατάλοιπα αλλά κυρίως στα πολιτισμικά, στις αρχές και στις αξίες που μας παρέδωσαν και με τις οποίες ο σύγχρονος νεοέλληνας σε κάθε του εκδήλωση φανερώνει πως δεν έχει ουσιαστική σχέση. Εμφανές κοιτώντας δέκα λεπτά ειδήσεων, διαβάζοντας δέκα σχόλια στα "κοινωνικά δίκτυα", παρατηρώντας συμπεριφορές στο δρόμο, παντού.

Προσπαθώ ώρες ώρες να φανταστώ πως θα ήταν τα πράγματα αν δεν θέλαν τόσο πολύ, ΜΑ ΤΟΣΟ ΠΟΛΥ οι ξένοι να είμαστε σαν τους αρχαίους πρόγονους μας πράγμα που μας κάνει ενίοτε να κρατάμε και λίγο τα προσχήματα.

Τελικά, και αν φυσικά θέλουμε να θεωρούμε τους εαυτούς μας νόμιμους κληρονόμους των προγόνων μας, πρέπει να αποφασίσουμε αν θέλουμε να τους μοιάσουμε. Να μοιάσουμε με αυτούς για τα έργα των οποίων μας ευχαριστεί ο πολιτισμένος κόσμος ή με κάτι άλλο ακαθόριστο, μίζερο, άσχημο, άσκοπο και μικρό. Και αν όντως θέλουμε να μοιάσουμε στους πρόγονούς μας τότε πρέπει να αρχίσουμε σήμερα την σπουδή και το έργο.

Και να μην ξεχάσουμε να ευχαριστήσουμε τους Ισπανούς (και τον όποιον άλλο) που μας υπενθυμίζουν κάθε τόσο και δεν μας αφήνουν να ξεχάσουμε.

Με τα λιγοστά ισπανικά μου ελπίζω ορθά: ευχαριστούμε Ισπανοί που μας υπενθυμίζετε - gracias españoles por recordándonos

Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2013

Από τις Μορίες (ιερές ελιές των Αθηνών) στην μωρία

Δημοσιεύτηκε  στο περιοδικό Φαινόμενα του Ελ. Τύπου τ.117



Ο μύθος της διαμάχης μεταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα για την πόλη του Κέκροπα είναι γνωστός. Ο Ποσειδώνας χτυπώντας την τρίαινα του έκανε να αναβλύσει μια πηγή, η Αθηνά εμφάνισε την πρώτη ήμερη ελιά με καρπό. Οι Αθηναίοι επέλεξαν την ελιά, η πόλη τους πήρε το όνομα της θεάς και έκτοτε μπορεί να είχαν πρόβλημα με το νερό αλλά ευδοκίμησαν λόγω του ευλογημένου καρπού.

Από αυτή την πρώτη ιερή ελιά της Αθηνάς, γεννήθηκαν άλλες δώδεκα ελιές τις οποίες οι Αθηναίοι φύτεψαν στις ισάριθμες πύλες της Ακαδημίας, και με την σειρά τους από αυτές τις ιερές, Μορίες, ελιές σιγά σιγά δημιουργήθηκαν οι ιεροί ελαιώνες των Αθηνών. Αιώνες αργότερα οι Αθηναίοι διαπίστωσαν πως υπήρχαν πια ελαιόδεντρα που προέρχονταν από την πρώτη ελιά σε όλη την πόλη διάσπαρτα, αιωνόβια δέντρα τα οποία όρισαν εξίσου ιερά.

Τα δέντρα αυτά τα ονόμασαν Μορίες, μάλλον από το μόριο-κομμάτι καθώς όλα προέρχονταν από μεταφυτεύσεις-μέρη/κομμάτια της πρώτης ελιάς που δέσποζε στον βράχο της Ακροπόλεως. Λέγαν όμως και έναν μύθο. Πως ο γιος του Ποσειδώνα, ο Αλιρρόθιος, με την προτροπή του χολωμένου θεού που είχε χάσει την διαμάχη για την πόλη, βάλθηκε κάποια στιγμή να κόψει όλες τις Μορίες, εκδικούμενος τους Αθηναίους. Αλλά προτού ακόμα ακουμπήσει το υψωμένο τσεκούρι στο πρώτο δέντρο αυτός έπεσε νεκρός. Έτσι λένε πως το όνομα προήλθε από τον Μόρο, τον θάνατο του Αλιρρόθιου.

Και πράγματι οι Αθηναίοι, οι πιο θεοσεβείς των ανθρώπων, είχαν σε τόση εκτίμηση όλες τις Μορίες που με νόμο αποφάσισαν πως τα ιερά δέντρα ανήκαν στην Πόλη ακόμα και αυτά που βρίσκονταν σε ιδιόκτητα κτήματα. Έστω μια Μορία μόνη της στην αυλή του σπιτιού κάποιου Αθηναίου, ήταν ιερή επομένως ανήκε στην πόλη και έπρεπε να προστατεύεται. Για τον λόγο αυτό γύρω από τις Μορίες που βρίσκονταν εκτός του ιερού ελαιώνα η πόλη σήκωνε έναν σηκό (φράχτη) και αυτός και η ελιά ήταν υπό την ευθύνη του ιδιοκτήτη του κτήματος. Μάλιστα καθώς οι Αθηναίοι ήταν έξυπνοι και γνώριζαν πως και οι ίδιοι όταν δεν επιβάλλεται ο νόμος, ο καθείς κοιτάει το συμφέρον του, είχαν θεσπίσει και ένα ειδικό ελεγκτικό σώμα τους "επιγνώστες", επιφορτισμένο με το καθήκον να ελέγχουν την κατάσταση των Μοριών. Ο ιδιοκτήτης έπρεπε να φροντίζει την ιερή ελιά και τον φράχτη, πράγμα πολύ σημαντικό καθώς η ποινή σε περίπτωση καταστροφής ήταν θάνατος μετά από απόφαση του ειδικού για ιερά ζητήματα δικαστηρίου, του Αρείου Πάγου. Ακόμα και αν για κάποιο λόγο, παρά της φροντίδες το δέντρο ξεραίνονταν ο κορμός του έπρεπε να παραμείνει εκεί, καθώς μπορεί να πέταγε πάλι βλαστό.


Ένα τέτοιο θαύμα είχε μάλιστα συμβεί με την πρώτη ιερότερη των ιερών ελιά στην Ακρόπολη, όταν αυτή είχε πυρποληθεί από τους Πέρσες. Γυρνώντας οι Αθηναίοι στην κατεστραμμένη και λεηλατημένη πόλη τους είχαν αντικρίσει τα ιερά τους καμένα και διαλυμένα από τους βαρβάρους. Και το χειρότερο..., ή ίδια μοίρα είχε χτυπήσει την πρώτη Μορία, την οποία αντίκρισαν και αυτή να καπνίζει καμένη. Καταρρακώθηκαν οι Αθηναίοι τότε, καθώς η Ελιά αυτή ήταν η ίδια η Πόλη τους και η σύνδεση με την θεά τους. Όμως ως εκ θαύματος, εκεί μέσα στα ερείπια, από τον καπνισμένο κορμό ένα νέο βλαστάρι ξεπετάχτηκε και πήραν θάρρος. Μάλιστα μέχρι να ξαναχτίσουν τα σπίτια τους και τα νέα απαραίτητα για την Πόλη τείχη, η ελιά από αυτό το βλαστάρι μεγάλωσε με αφύσικη ταχύτητα. Όταν πια ο καινούργιος Παρθενώνας χτίστηκε στον βράχο η Μορία ήταν πάλι ολόκληρο δέντρο και η αγαπημένη Πόλη της θεάς μεγαλούργησε και πάλι.

Είναι ενδιαφέρον πως ίσως τα μόνα πολιτειακά αξιώματα της Αθηναϊκής δημοκρατίας που δεν είχαν ενιαύσια θητεία ήταν ο άρχων βασιλεύς και οι αθλοθέτες. Ένας από τους λόγους φαίνεται να είναι εντελώς πρακτικός καθώς και ο μεν και οι δε είχαν υπό την ευθύνη τους την οργάνωση της εορτής των Παναθηναίων. Προφανώς ήταν τόσο σημαντική η εορτή και τόσο πρακτικοί άνθρωποι οι Αθηναίοι που έπρεπε οι υπεύθυνοι αξιωματούχοι να μην αλλάζουν προτού ολοκληρώσουν το έργο τους, την διεξαγωγή δηλαδή της εορτής και των αγώνων. Όπως στις περισσότερες μεγάλες εορτές των Ελλήνων έτσι και στα Παναθήναια δεν υπήρχαν μόνο αθλητικοί διαγωνισμοί αλλά και  μουσικοί, ακόμα και ομορφιάς. Επειδή μάλιστα η Αθήνα ήταν πλούσια και δυνατή πόλη τα έπαθλα ήταν αξιοσέβαστα. Οι νικητές των μουσικών αγώνων έπαιρναν δώρο χρυσά και ασημένια στεφάνια Αυτοί που κέρδιζαν τον διαγωνισμό ομορφιάς  έπαιρναν πανέμορφες ασπίδες, ενώ τέλος οι νικητές των αθλητικών αγώνων έφευγαν με τους γνωστούς Παναθηναϊκούς αμφορείς γεμάτους λάδι. Καθώς οι αθλητικοί αγώνες είχαν μεγαλύτερη σημασία και ήταν πιο λαοφιλείς από τους άλλους δεν πρέπει να κάνουμε το λάθος να θεωρήσουμε πως οι νικητές ήταν ριγμένοι σε σχέση με τους κιθαρωδούς. Το λάδι που έπαιρναν οι πρώτοι είχε μεγαλύτερη ίσως αξία από τα χρυσά στεφάνια.


Γιατί το λάδι αυτό προέρχονταν από τις Μορίες ελιές, κρατικές και ιδιωτικές. Με την οργανωτική ευθύνη του επωνύμου άρχοντα το μάζευαν οι αθλοθέτες κάθε χρόνο και το τοποθετούσαν στον θησαυρό στην Ακρόπολη μέχρι την διεξαγωγή των αγώνων. Μάλιστα επειδή γνωρίζουμε κάποιους καταλόγους νικητών και πόσους αμφορείς (συνολικά πάνω από 1113) ελάμβαναν ως δώρο μπορούμε να υπολογίσουμε (δεχόμενοι πως το λάδι από τις Μορίες πρέπει να δίνονταν ώς απαρχή/δεκάτη της παραγωγής όπως σε κάθε ιερό), όλα τα ιερά ελαιόδεντρα της Αττικής.  Το Αττικό λάδι (όπως και τα Σύκα) απαγορευόταν να εξαχθεί. Η μόνη περίπτωση που γινόταν αυτό ήταν με τους Παναθηναϊκούς αμφορείς που λάμβαναν δώρο οι νικητές. Αυτοί οι αμφορείς με τα ~40 λίτρα ιερό λάδι, πωλούνταν σε άλλες πόλεις το βάρος τους χρυσό κάνοντας του νικητές που τους είχαν λάβει πλούσιους. Οι ίδιοι οι αμφορείς και το λάδι τους ήταν τόσο σημαντικοί και για τους μη Αθηναίους, με αποτέλεσμα να έχουμε ταφές πλουσίων της Σικελίας, με τέτοιους αμφορείς ως κτερίσματα για τον τάφο.



Οι σύγχρονοι Αθηναίοι, δεν έχουν σχέση με τις Ελιές πιστεύουν ότι οι καλύτερες είναι στην Καλαμάτα ή στην Κρήτη. Ιερές ελιές δεν έμειναν, ανάμεσα στα γήπεδα και τα εμπορικά κέντρα ούτε ελαιώνας, το πέρασμα βάρβαρων αιώνων άφησε τα σημάδια του στην ιερή Αττική γή, πιο βαθιά και από το πέρασμα των Περσικών ορδών. Στην λαϊκή φαντασία όμως επιβίωσε ο θρύλος και λέγεται πως είχε σωθεί μια τέτοια ιερή ελιά, υπό την σκιά της οποίας μάλιστα δίδασκε ο Πλάτων. Την έδειχναν στην ιερά οδό στον βοτανικό, κοντά στο πανεπιστήμιο. Μέχρι το 75 όπου ότι δεν κατάφεραν οι αιώνες το κατάφερε ένα λεωφορείο το οποίο έπεσε πάνω της σε ένα ατύχημα και την ξερίζωσε. Ατύχημα ήταν βέβαια, άλλαξαν και οι καιροί άλλα ήθη κανείς δεν καταδικάστηκε σε θάνατο. Κάποιοι ρομαντικοί όμως στο πανεπιστήμιο κράτησαν τον κορμό, ίσως με την ελπίδα πως κάποτε βλαστήσει. Απ' ότι φαίνεται όμως, για την λαϊκή φαντασία που τρέφεται με θρύλους, το θαύμα έγινε εκεί στις ξεχασμένες ρίζες της ελιάς του Πλάτωνα, απ' όπου πέταξαν παραφυάδες με αποτέλεσμα να μεγαλώσουν 3-4 νέα δεντράκια πλάι στα μισοθαμμένα υπολείμματα του κορμού που είχαν αφεθεί πίσω.

Μέχρι  σήμερα που κάποιοι έκοψαν το ένα δέντρο και ότι έμενε από τον κορμό για καυσόξυλα. Μπορεί να ήταν άστεγοι. μπορεί να ήταν ημεδαποί ή αλλοδαποί δεν μας ενδιαφέρει*. Εξ' άλλου το ιερό δεν κάνει διάκριση και προφανώς στην σημερινή εποχή οι κραυγές του βρίσκουν εξίσου κουφά αυτιά παντού. Θα μπορούσαμε να πούμε πως κάτι ήξεραν για την ανθρώπινη κατάσταση οι παλαιοί Αθηναίοι και αποφάσιζαν - για τους εαυτούς τους - τόσο σκληρούς νόμους. Τώρα ούτε παλιοί Αθηναίοι υπάρχουν, ούτε νόμοι, ούτε τα απομεινάρια της ελιάς του Πλάτωνα. Ούτε και σκέφτηκε κανείς πως αν είχαν κάπου να μείνουν αυτοί οι άστεγοι, ή πως αν τους έδιναν δυο τρία κούτσουρα οι νοικοκυραίοι με τα τζάκια, η ελιά μπορεί να έμενε στην θέση της.


Το μόνο που μένει είναι να ελπίζουμε η θεά να κάνει ένα νέο θαύμα, όπως τότε στον ιερό βράχο, και μέσα από τις κατεστραμμένες ψυχές που καπνίζουν να ανθίσει ένα νέα βλαστάρι. Ο θρύλος ίσως πει πως ήταν μια Μορία που νίκησε την μωρία.

























*: Αδιανόητο για μια τέτοια πόλη με παρατημένα ολυμπιακά ακίνητα, με ανοίκιαστα άπειρα  διαμερίσματα, να μην μπορεί να προνοήσει να μην κρυώνουν οι άστεγοι.... Αδιανόητο και οι δήθεν ευαίσθητοι κάτοικοι της περιοχής που τώρα κλαίνε να μην μπορούν να δώσουν δυο κούτσουρα από τα τζάκια τους, να φροντίσουν λίγο για αυτούς που κατέληξαν να ξεριζώσουν το δέντρο.

Διαβάστε επίσης: